Infostealers zijn een snelgroeiende dreiging in de digitale wereld van vandaag. Deze malware steelt ongemerkt gegevens zoals wachtwoorden, cookies, zoekgeschiedenis en zelfs bank- of creditcardinformatie.
Uit recent onderzoek blijkt dat tienduizenden Nederlanders al slachtoffer zijn geworden. Het probleem wordt verergerd doordat infostealers gemakkelijk te verspreiden zijn en vaak niet worden gedetecteerd door standaard beveiligingssystemen. Hierdoor beseffen veel mensen niet hoe groot het risico is als ze software of apps downloaden van onbetrouwbare bronnen.
Werking en technieken
Een infostealer werkt doorgaans in stilte en richt zich specifiek op het verzamelen van gevoelige data. Zodra een gebruiker een besmette app of software installeert, nestelt de infostealer zich op het systeem. Daarna begint de malware systematisch wachtwoorden, cookies, ingevoerde tekstfragmenten, browsergeschiedenis, onlinezoekopdrachten en andere gegevens te verzamelen. Sommige geavanceerde varianten kunnen zelfs screenshots maken of de camera en microfoon op afstand bedienen. De kracht van infostealers zit hem in hun onopvallende karakter. Ze vallen zelden op door zware systeembelasting en kunnen zich langdurig verschuilen onder de radar van gewone antivirusprogramma’s. Veel varianten hebben bovendien mechanismen ingebouwd om hun eigen sporen te wissen, zodat forensisch onderzoek bemoeilijkt wordt. Zodra de verzamelde gegevens zijn doorgestuurd naar de server van de cybercrimineel, kan de malware zichzelf in sommige gevallen verwijderen, waardoor nagenoeg geen spoor overblijft. Dit maakt het voor slachtoffers ingewikkeld om de herkomst van de problemen te achterhalen.
Illegale downloads en menselijke factor
Hoewel bedrijven, overheidsinstellingen en cybersecurity-experts de laatste jaren bewuster zijn geworden van digitale dreigingen, blijven particuliere gebruikers vaak een zwakke schakel in de keten. Veel besmettingen ontstaan doordat mensen illegaal software, games of films willen downloaden. Op allerlei websites worden verleidelijke links en zogenaamd ‘gratis’ versies van betaalde apps aangeboden, die in werkelijkheid zijn voorzien van een verborgen infostealer. Daarbij speelt de menselijke factor een cruciale rol. Gebruikers vinden het soms lastig om te bepalen of een bepaalde site betrouwbaar is. Bovendien is de drang om kosten uit te sparen of snel toegang te krijgen tot exclusieve content enorm. Deze mentaliteit maakt dat men onbewust risico’s neemt. In sommige gevallen worden ouders zelfs indirect het slachtoffer als kinderen op hun laptop of telefoon lukraak gratis spelletjes installeren die achteraf besmet blijken te zijn. De infostealer heeft dan al vrij spel en kan de persoonlijke en financiële data van het hele gezin compromitteren.
Waarom cookies zo interessant zijn
Een belangrijk wapenfeit van moderne infostealers is het vermogen om sessiecookies te stelen. Cookies zijn kleine tekstbestandjes die op de computer of smartphone worden geplaatst wanneer je inlogt op websites of apps. Ze zorgen ervoor dat je niet telkens opnieuw hoeft in te loggen en bevatten dus cruciale gegevens over je lopende sessie. Door deze cookies te bemachtigen, kunnen cybercriminelen sessies ‘overnemen’ zonder het wachtwoord daadwerkelijk te kennen of opnieuw te moeten invoeren. Zelfs als een gebruiker twee- of meerstapsverificatie heeft ingeschakeld, kan een aanvaller via de gestolen cookie direct toegang krijgen tot het account. Deze methode staat bekend als ‘session hijacking’ en kan enorme impact hebben. Denk aan ongeautoriseerde toegang tot e-mail, sociale media, cloudopslag en zelfs financiële diensten. Op het moment dat een slachtoffer merkt dat er iets aan de hand is, kan de infostealer zijn werk al lang gedaan hebben.
Wat te doen bij een infostealer-infectie
Wanneer je ontdekt dat je mogelijk slachtoffer bent van een infostealer, is snel handelen essentieel. Heb je verdachte activiteiten op je accounts gezien, zoals onbekende bestellingen, of kun je plots niet meer inloggen terwijl je wachtwoord correct is? Dan is er mogelijk sprake van een digitale inbraak via een infostealer. Stap één is het uitvoeren van een grondige scan met een gespecialiseerde antimalwaretool. Denk aan producten als Sophos, ESET of HitmanPro, die bekendstaan om hun vermogen om juist dit soort stille malware te detecteren. Daarnaast is het verstandig om direct al je wachtwoorden te wijzigen. Focus niet alleen op e-mail en social media, maar ook op internetbankieren, online shops en andere diensten die je geregeld gebruikt. Vergeet niet om de creditcardgegevens die in de browser of in een app opgeslagen staan te vernieuwen of te blokkeren. Zodra je infectie is opgeschoond, kun je voorzichtig opnieuw beginnen met het gebruik van je toestel. Idealiter voer je eerst een volledige herinstallatie van het besturingssysteem uit, zeker als de schade omvangrijk lijkt. Op die manier weet je zeker dat er geen restanten van de malware achterblijven. Neem bij grote financiële of identiteit gerelateerde schade ook altijd contact op met de politie om aangifte te doen.
Beschermingsmaatregelen en tips
Er zijn verschillende maatregelen die je kunt nemen om het risico op een infostealer-besmetting te verkleinen. Hieronder vind je vijf belangrijke tips:
1. Download alleen software en apps van officiële aanbieders. Gebruik altijd de Microsoft Store, Apple App Store of Google Play Store voor het downloaden van nieuwe programma’s of apps. Illegale downloadsites zitten vol met risico’s en bevatten vaak malware, vermomd als ‘gratis’ versies van betaalde software.
2. Beveilig je apparaten met een goede virusscanner. Investeer in een gerenommeerde virusscanner die een hoog detectiepercentage heeft voor infostealers. Sophos Home, HitmanPro en ESET staan bekend om hun effectiviteit, maar ook andere scanners kunnen helpen. Doe vooraf onderzoek naar de beste optie voor jouw besturingssysteem.
3. Installeer regelmatig updates. Zowel besturingssystemen als apps en drivers krijgen regelmatig updates om beveiligingslekken te dichten. Door consequent te updaten, verklein je de kans dat criminelen eenvoudig kunnen binnenkomen via verouderde software.
4. Controleer en beheer je wachtwoorden. Een goede wachtwoordmanager helpt je bij het beheren van unieke en sterke wachtwoorden. Vermijd het hergebruik van wachtwoorden voor meerdere diensten. Zo beperk je de kans dat cybercriminelen met één set gegevens meerdere accounts overnemen.
Bron: www.ccinfo.nl